19.yüzyılda bir Galata Bankeri: Köçeoğlu Agop Efendi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2004

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Melike Oktay

Danışman: EROL ÖZVAR

Özet:

Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu hazinesinin çeşitli sıkıntılar ile karşılaştığı dönem olan 19. yüzyılda, Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış Galata bankerlerinden biri olan Köçeoğlu Agop Efendi'nin siyasi ve bankerlik faaliyetleri ile borç-alacak ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu dönemde Rum, Ermeni ve Yahudi bankerler, İmparatorluğa yabancı sermaye akışında başı çekmekte, bankalar kurmakta ve bu çeşitli finansal faaliyetler İmparatorluğun mali koşullarında değişiklikler meydana getirmektedir. Savaş giderlerinin arttığı ve harcamaların İmparatorluk hazinesinin içinde bulunduğu durumu düzeltecek biçimde tahsis edilemediği bu süreçte, söz konusu bankerler İmparatorluğu mali açıdan desteklemişler ve bu arada da kendi çıkarlarını korumuşlardır. 1820 ile 1893 yılları arasında İstanbul'da yaşamış olan Köçeoğlu Agop Efendi, hem saray için bir banker olarak çalışarak hem de bir sarraf olarak büyük miktarlarda para kazanmıştır. Agop Efendi, söz konusu dönemdeki diğer bankerlerin de yaptıkları gibi, düşük kredi faizi ile borç almış ve bunları %12 gibi yüksek faizler ile borç vermiştir. Diğer bankerler ve Ermeni sarraflar ile kurduğu ilişkiler dışında, Agop Efendi, saray ve özellikle de, çoğu borç ve alacak ilişkileri ile ilgili olan mektuplar yazdığı, V. Murat ile yakın ilişki içerisinde olmuştur. Takip ettiği prosedüre göre, Agop Efendi, Saray'a doğrudan borç vermenin yanı sıra tanıdığı kişiler ve hizmetkârları vasıtası ile de borç vermiş ve bunları tahsil etmiştir. Bu nedenle, Osmanlı İmparatorluğu'nun mali tarihine ilişkin genel sonuçlara erişmek amacıyla, bir bankerin hesaplarının incelenmesi oldukça yararlı olacaktır. In this thesis, it has been aimed to study the political and financial activities, and debit and credit relations of Köçeoğlu Agop Efendi, one of the Galata Bankers, who had lived in the Ottoman Empire in the nineteenth century in which the Ottoman Treasury was meeting with various difficulties. In this period, Greek, Armenian and Jewish bankers who had been living in the Ottoman Empire, and the bankers from Europe were leading in foreign capital inflows, and in establishing banks that these various financial activities had been bringing about changes in the financial conditions of the Empire. During the process which had given rise to such problems as the rising war costs, and the failing of allocating expenditures to suitable functions that could recover the situation of the treasury, these bankers had supported the Empire in financial terms, nonetheless, they had preserved their own interests as well. Köçeoğlu Agop Efendi, who had lived in İstanbul between the years 1820 and 1893, had earned great sums of money by working as a sarraf for the Palace, and as a banker. Like many other bankers in that time, he had gotten loans at lower lending rates, and then lent at higher rates of interest such as 12%. Apart from the relations he had built with the other bankers and the Armenian sarrafs, Köçeoğlu Agop Efendi had had close relations with the Palace in social respects, particularly with Murat V to whom he had written many letters involving debit and credit relations. According to the procedure he had followed, Agop Efendi had lent directly to the Palace. Besides, he had used the persons which he had known and his servants to lent, and to collect his debts. Therefore, an examination of a banker's accounts will be very useful to reach at general conclusions about the financial history of the Ottoman Empire.